„Księgozbiory przedwojenne jako źródło do historii Warmii i Mazur” to projekt realizowany przez Instytut Północny we współpracy z bibliotekami w regionie. Jedną z nich jest biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego „Hosianum”, która do projektu wniosła swoje niezwykle cenne i unikatowe księgozbiory. Prowadzone są trudne badania proweniencyjne, które mają na celu rozszyfrowanie pochodzenia ksiąg zgromadzonych w bibliotekach. Dotąd nie było w Polsce bazy proweniencyjnej, zatem projekt jest pionierski.
Wkład biblioteki „Hosianum” do projektu jest niezwykle znaczący, bowiem jej zbiory gromadzone są od 1565 roku. Księgi będące w jej posiadaniu należały między innymi do biskupów warmińskich, począwszy od biskupa Łukasza Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika, a najstarsza książka w zbiorach należała właśnie do niego. Pochodzi z 1472 roku, ozdobiona jest malowanym herbem biskupa Watzenrode.
Ks. Tomasz Garwoliński, gość Barw Warmii i Mazur, zabrał do studia wyjątkową książkę, jako przykład tego, co można odkryć w starych księgach. Ta została zakupiona w Krakowie, w 1565 roku, w kwietniu i kosztowała 1 talara i 6 groszy. Należała do biskupa warmińskiego Marcina Kromera – jego herb, jako superexlibris, widnieje na oprawie. Księga zawiera w sobie jeszcze wiele tajemnic – między innymi błąd w imieniu spadkobiercy biskupa, który prawdopodobnie został popełniony przez zakonnika z Konwentu Bernardynów w Barczewie. Tak niezwykłe historyczne zagadki związane z pochodzeniem księgozbiorów można odkryć badając znaki proweniencyjne.
